Law Dictionary - general part

Law Dictionary

general – civil – criminal

1. Court proceedings in Poland

Court proceedings (postępowania sądowe):

1. administrative
2. criminal
1. ordinary (zwyczajne)
2. special (szczegółowe)

A.      simplified (uproszczone)

B.       proceeding by private accusation (postępowanie z oskarżenia prywatnego)

C.       proceeding in cases of petty offences (w.s. o wykroczenia)

D.      accelerated proceeding (przyspieszone)

+ proceeding to secure a claim (zabezpieczające)

+ extradition (ekstradycyjne)

3. civil (cywilne)
1. trial civil proceeding (zwykłe, sporne, procesowe)

– claim (żądanie)

– litigation (spór)

– statement of claim/complaint (pozew)

– complainant (powód)

– defendant (pozwany)

A complainant files a complaint with a court against the defendant.

!  names change in family law: complaint -> petition, claimant -> petitioner, defendant -> respondent

A.      ordinary (zwykłe)

B.       special (odrębne) – a shortened, simplified one e.g. a divorce

·         proceeding by writ of payment (nakazowe), when we claim money, the court issues a writ of payment (nakaz zapłaty)

·         proceeding by writ of payment of lesser value (upominawcze), when we claim a smaller amount of money

·         simplified proceeding (uproszczone), easiest matters, e.g. not paying a rent, no possibility of calling an expert witness, no appealing

+ proceeding to secure a claim (zabezpieczające), a way to secure a claim before initiating an ordinary proceeding, e.g. a court seizes a property of a person [receivership – zarząd przymusowy] to secure later payment

+ enforcement proceeding (egzekucyjne)

– enforceability clause (klauzula natychmiastowej wykonalności)

– writ of execution (tytuł egzekucyjny)

– court executive oficer (komornik)

                                               + rehabilitation (naprawcze), to force the company to heal

                                               + bankruptcy proceeding (upadłościowe)

+ proceeding to declare a foreign judgment valid (o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych)

+ proceeding in the case of lost or damaged files (w.s. o zaginięcie lub zniszczenie akt)

2. non-litigious (nieprocesowe, kiedyś niesporne), e.g. in the case of adoption, no adversaries

– motion/application (wniosek)

– mover/applicant/filing party (wnioskodawca/uczestnik postępowania)

Civil law: social insurance, rail, transport, family law, domestic matters, labour law [labour vs. employment law -> l.l regulates the relationship between the labour force and the employer, e.l. – between the individual employee and the employer]

4. quasi court proceedings [alternative dispute resolution (alternatywne rozwiązywanie sporów) e.g. arbitration (arbitraż), mediation (mediacja), conciliation (postępowanie pojednawcze)] at arbitration tribunal, constitutional tribunal and tribunal of state

2. Any contract clauses & phrases; arbitration

matters dealt with under the complaints procedure	sprawy podlegające procedurze skargowej
set out	określony (w paragrafie, punkcie)
refer for consideration and determination	skierować do rozważenia i rozstrzygnięcia
under clause	na mocy klauzuli
dispute resolution procedure	procedura rozwiązywania sporów
binding arbitration agreement	zapis na sąd polubowny
resolved by negotiation	rozstrzygnięte na drodze negocjacji
pay one’s respective mediation fees	wnieść stosowne opłaty mediacyjne
this clause shall survive the closing of the transaction	klauzula niniejsza obowiązuje również po zawarciu transakcji
amicable procedure	postępowanie polubowne
performance or interpretation of a contract	wykonanie lub interpretacja umowy
shall be subject to an amicable procedure of conciliation	podlega postępowaniu pojednawczemu
the most diligent party	strona wywiązująca się z umowy / zachowująca należytą staranność
registered letter with acknowledgement of receipt	list polecony za potwierdzeniem odbioru
difficulties encountered	tu: kwestie sporne
seek injunctive relief	dochodzić zadośćuczynienia w formie nakazu zaprzestania naruszeń
injunction	nakaz zaprzestania naruszania
protest rights regarding statute of limitation	chronić prawa przed przedawnieniem
statute of limitation	przedawnienie
non-breaking party	strona należycie wywiązująca się z umowy
act with due diligence	zachowywać należytą staranność
governing law	prawo właściwe
jurisdiction	właściwość sądu
this agreement shall be governed by the laws of…	prawem właściwym dla niniejszej umowy jest prawo…
set forth	o którym mowa
to be subject to the exclusive jurisdiction of the court	podlegać wyłącznej właściwości sądu
acceleration	przyspieszenie płatności
assignment	przeniesienie praw, cesja
delegation	przeniesienie obowiązków
confidentiality	poufność
force majeure	siła wyższa
liquidated damages	kary umowne (never to be translated as penalties), odszkodowania
entire agreement	całość umowy
severability	podzielność umowy, klauzula salwatoryjna
termination	rozwiązanie umowy
payment of costs	koszty
liability for damages	odpowiedzialność odszkodowawcza
damages are claimed	dochodzi się odszkodowania
within the sole judgment of X	jeśli X uzna/wg wyłącznego uznania X
credit standing becomes impaired	zdolność kredytowa obniża się
be liable in damages for	ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu
delay or default in performing hereunder	zwłoka w wykonywaniu postanowień niniejszej umowy lub niewywiązywanie się z nich
beyond party’s control	poza kontrolą strony
including, but not limited to	między innymi
acts of God	siła wyższa
government restrictions	ograniczenia nałożone przez rząd
denial or cancellation of any export licence	odmowa przyznania lub odebranie pozwolenia na wywóz
prior written consent	uprzednia pisemna zgoda
subsidiary or related corporation	spółka zależna lub powiązana
any covenant or agreement made hereunder	jakiekolwiek postanowienia niniejszej Umowy
agreement as to payment of amounts due hereunder or otherwise	umowa dotycząca uiszczania opłat należnych na mocy niniejszej Umowy lub innych ustaleń
remedy sth to X’s satisfaction	uregulować coś zaspokajając X
terminate the agreement and all rights hereunder of X	rozwiązać umowę i tym samym pozbawić X praw z niej wynikających
abstain from taking action	wstrzymać się od podjęcia działań
including the schedules and exhibits attached hereto	umowa wraz z załączonymi do niej dokumentami
constitutes and contains the entire agreement of the parties with respect of the subject matter hereof	stanowi całkowite porozumienie stron odnośnie przedmiotu umowy
collectively supersedes any and all prior negotiations, correspondence, understandings and agreements	łącznie zastępuje wszelkie wcześniejsze negocjacje, korespondencję, porozumienia i uzgodnienia
No party shall be relying on or shall be deemed to have made any representations or promises not expressly set forth or referred to in this agreement.	Uznaje się, że strony nie składały żadnych oświadczeń lub przyrzeczeń poza przedstawionymi lub wymienionymi w niniejszej Umowie, a strony nie będą się na takie oświadczenia lub przyrzeczenia powoływać.
severed and deleted	nieobowiązujące i usunięte (podzielność umowy)
no assignment	zakaz przenoszenia praw
trade dispute or labour disturbance	spory handlowe lub utrudnienia w przebiegu pracy
act or omission of government	działania lub zaniedbania rządu

strona powodowa	the filing party/claimant
sąd właściwy dla	a court competent for/having jurisdiction over
dołożyć należytych starań	spare no effort / make every effort
polubowne (rozwiązanie sporów)	amicably / by conciliation / in an amicable manner
zasada równorzędności stron	the principle of equality of the parties
wyrok zaoczny	judgment in default
arbiter	arbitrator/adjudicator
ustalanie stanu faktycznego	fact-finding
decyzja sądu arbitrażowego	award
aneks	annex
załącznik	attachment/appendix = schedule (extra info in the form of a chart, table etc.) or exhibit (separate document that may be detached and be autonomous)
arbitraż gospodarczy	commercial arbitration
polubowne rozstrzyganie sporów	amicable dispute resolution
zasady proceduralne i materialne	procedural and substantive rules
sąd polubowny (w prawie polskim zamiast słowa arbitraż)	conciliation court
spory gospodarcze	commercial disputes
spór majątkowy	financial dispute
strony stosunku prawnego	parties to a legal relationship
zapis na sąd polubowny (rodzaj umowy stron)	binding arbitration agreement
klauzula arbitrażowa (zawarta w jakiejś umowie)	arbitration clause
poddać coś pod rozstrzygnięcie sądu	refer sth for determination to a court
tryb postępowania	course/mode of procedure
bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa	EU: mandatory rules

3. Employment contract, contract for services, contract to perform a specified task

umowa o pracę	employment contract
kodeks pracy	labour code
stosunek pracy	employment relation
minimalna płaca brutto	national minimum wage
zwolnienie chorobowe	sick leave
wynagrodzenie za okres choroby	sick pay
urlop wypoczynkowy	annual leave
sąd pracy	employment tribunal
umowa cywilnoprawna	contract under civil law/civil law contract
umowa zlecenie	contract for services (not: of)
zleceniodawca (w umowie zlecenie)	client/principal
zleceniobiorca (w umowie zlecenie)	contractor
umowa o dzieło	contract to perform a specified/specific task
przychód – koszty = dochód	revenue – costs = income
stosunek służbowy	service relation
stosunek pracy nakładczej (chałupnictwo)	home-based-working relation
chałupnictwo	home based work, cottage industry, putting out system
spółdzielczy stosunek pracy	cooperative employment relation
członek spółdzielni zajmujący się produkcją rolną	member of an agricultural cooperative
X zleca, a Y zobowiązuje się do wykonania następujących czynności	X agrees to order/hire/engage Y and Y agrees to render/provide/perform the services (hereinafter set forth)
zlecenie będzie wykonane	services shall be rendered
niepotrzebne skreślić	strike as applicable/inapplicable/as appropriate/inappropriate
właściwe podkreślić	underline as applicable/appropriate
za wykonanie zlecenia X wypłaci Y wynagrodzenie	in consideration of/for services rendered X shall pay remuneration to Y
stawki umowne	contractual rates
upoważniony do przyjęcia wykonanej pracy (umowa zlecenie)	authorised to accept the services rendered
mianowanie	appointment
podać nazwę	supply the name
wynagrodzenie miesięczne	monthly pay/wage/salary
minister właściwy ds. pracy	minister with responsibility for employment
wnioskować	request (the most general equivalent)
objęty ubezpieczeniem	covered by/with? insurance
dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe	voluntary retirement and disability pension insurance
po połowie na koszt X i Y	half of the costs to be paid by X, … by Y/ the costs to be borne by X and Y in equal parts
emerytura	retirement pension
renta	disability pension
szkołą wyższa	higher education institution
szkołą ponadpodstawowa	post primary school
ukończyć X lat	attain the age of X years
umowa agencyjna	agency agreement
umowa z której powstał obowiązek	an agreement which resulted in the obligation/under which the obligation arose
obowiązek ubezpieczenia społecznego	the obligation to be covered by social insurance
ubezpieczenie zdrowotne	health insurance
być zgodnym z prawdą i ze stanem faktycznym	be true to the facto
stan faktyczny	facts
odpowiedzialność karma	criminal responsibility
podanie nieprawdziwych danych	furnishing false data
renta inwalidzka	in GB: disability benefit
odpowiedzialność wobec osób trzecich	any third-party liability
w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach	in 2 identical copies/in duplicate copies
w trybie art. 1	under Article 1
ustawa – Prawo zamówień publicznych	Public procurement law act
artykuł, paragraph, ustęp, punkt	article, paragraph, subparagraph, point
zamawiający (w umowie o dzieło)	principal
wykonawca (w umowie o dzieło)	author
dzieło	task
protokół zdawczo-odbiorczy	delivery and acceptance report/handing over report
podwykonawca	subcontractor
wynagrodzenie będzie ryczałtowe i wynosi	the remuneration shall be paid in a lump sum payment in the amount of/paid at the flat rate of
zdanie (dzieła)	delivery

4. Ogłoszenie o przetargu

ogłoszenie o przetargu	notice of invitation to tender/invitation to tender/contract notice
gmina miejska	municipality
pierzeja ulicy (linia domów)	frontage
linia zabudowy (ale tan a planie)	alignment
przetarg ustny nieograniczony	public auction
nieruchomość gruntowa	land property
ewidencja gruntów	land register
księga wieczysta	land and mortgage register
wydział ksiąg wieczystych	land and mortgage registry division
stadium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego	land use and zoning
zagospodarowanie przestrzenne	zoning
w obszarze jednostki strukturalnej	within the zone
pas zabudowy jednorodzinnej	single-family residential housing belt
pas zabudowy	development belt/strip
zabudowa mieszkaniowa	residential housing
ekstensywna (zabudowa)	sparse/open
dolesienie	forest repopulation
użytki zielone	grassland/grass and herbaceous land cover
sadzić las	afforest
zalesienie = gęstość lasu	aforestation
cena wywoławcza	minimum bid
wadium	deposit
postąpienie	bid increment
promesa (zobowiązanie organu państwa do wydania decyzji po dopełnieniu przez zainteresowanego odpowiednich czynności)	(written) promise, conditional approval, (sometimes) conditional grant
PESEL	personal number/Electronic Population Registration System Number (official translation by GUS)
	sb offers sth for lease/sale by auction
nieruchomość niezabudowana	undeveloped property
oznaczony (w ewidencji gruntów)	registered/entered into/recorded
działka	plot/lot
o powierzchni	with total surface area of
ujawniony (w księdze wieczystej)	disclosed
zabudowa z możliwością uzupełnień na głębokość x m	housing with the possibility of additions of x m in depth
siedziba urzędu	office building
w pieniądzu	in cash (not: in money)
w kasie urzędu	at/through the cash desk in the office
uczestnik przetargu, który wygra przetarg	winning bidder
zalicza się na poczet ceny nabycia	is included in/credited to the purchase price [btw. credited against the debt]
uczestnika przetargu	bidder/auction participant
z zaokrągleniem w górę do pełnych dziesiątek złotych	with the figure being round up/off to tens of PLNs
wadium ulega przepadkowi	deposit is forfeitable/will forfeit
odstąpić od zawarcia umowy notarialnej	fail to execute/make/sign (not: conclude) a notarial deed
wylicytowana cena	winning bid
jest płatny jednorazowo	is paid on a one-off basis/in a single payment
wskazanie granic	indications of the boundaries
z uzasadnionych przyczyn	for a cause/for justified reasons
wewnętrzny (nr tel)	extension
(podział terenu w kolejności od największego:) jednostka ewidencyjna	zone/cadastral zone
… obręb ewidencyjny	district
… działka	plot/lot

5. Przetargi

zamówienia publiczne	public procurement (public contracts concerning construction, services and supply of goods are awarded by public institutions – awarding entities)
zamawiający	awarding entity/ EU: contracting entity
przetarg	tendering procedure
oferta przetargowa	tender/bid
przetarg nieograniczony	open tendering procedure (any interested parties may submit offers)
przetarg ograniczony	restricted tendering procedure (only some may submit offers)
negocjacje z ogłoszeniem	negotiated procedure with publication (you publish announcement and then negotiate with the best ones)
negocjacje bez ogłoszenia	negotiated procedure without publication (you choose some companies without publishing anything and then you negotiate)
zamówienie z wolnej ręki	single source procurement (you just choose one company)
zapytanie o cenę	request for quotations (you have at least 5 companies and you choose one)
aukcja elektroniczna	electronic bidding
licytacja (kiedyś przetarg ustny, powyższe są pisemne)	auction
wadium	deposit/bid bond
cena wywoławcza	minimum bid/upset price
cena wywoławcza – z której się schodzi, cena żądana	asking price
cena minimalna – poniżej niej nie schodzimy	reserve price
zawiadomienie o planowanym przetargu (opcjonalne)	indicative notice
zawiadomienie o wygraniu przetargu	contract award notice
unieważnienie przetargu	cancellation of the procedure
dialog konkurencyjny	competitive dialogue

6. Umowa najmu

umowa najmu lokalu	lease agreement of premises
wynajmujący	lessor
najemca	lessee
lokal użytkowy	business premises
lokal mieszkalny	residential premises
oddać w najem	lease sth to
przyjąć do użytkowania	lease sth from
wynajmuje wraz z używalnością czegoś	leases sth alongside with sth
klatka schodowa	stairs
urządzenia sanitarne	lavatories, sinks, toilets and all other water and plumbing apparatus
na cele gastronomiczne	for the purpose of carrying on a catering business
zmiana sposobu wykorzystywania przedmiotu najmu	alteration to the use of premises
stan techniczny	technical condition
w dniu przekazania	as of  the day of delivering
wyposażenie (lokalu jako przedmiotu najmu)	appurtenances (to sth)
urządzenia techniczne	technical devices
stanowi załącznik do umowy, będący jej integralną częścią	constitutes an appendix hetero and is herby incorporated by reference
wydanie przedmiotu najmu	delivery of …
i od tego dnia naliczany będzie czynsz najmu	and the rent shall be calculated henceforth
osobowość prawna	legal personality (USA: corporate personhood)
we własnym zakresie	by its own means
naprawiać	repair sth/keep sth in repair
uzupełniać oszklenia	reglaze windows/window panes
urządzenia grzewcze	heating apparatus
usunąć uszkodzenia	remove/cure/clear any faults
naprawa i konserwacja	repairing and maintaining
przewody	wiring
osprzęt instalacji elektrycznej	electrical appliances
okucia	hardware
zamek i zamknięcie	lock and latch
wilgoć i korozja	dampness and corrosion
wynikający z bieżącej eksploatacji	arising from day-to-day/everyday use
zmiany, uzupełnienia i poprawki w wyposażeniu lokalu we wszelkie instalacje techniczne	alterations, additions and improvements of the technical fittings/systems
odmówić komuś prawa	deny sb’s right
zwrócić przedmiot najmu = lokal	surrender the premises
z uwzględnieniem normalnego zużycia	reasonable use and wear and tear (thereof) excepted
zobowiązanie ciąży na	sb shall be/is bound by the obligation
bez względu na tryb i sposób rozwiązania umowy	regardless of/irrespective of/notwithstanding the procedure and manner
wartość użytkowa	use-value/value-in-use
na drodze sądowej	by taking legal action
wykorzystać wszelkie środki prawne	exercise any and all rights and remedies at law
przywrócić lokal do stanu poprzedniego	restore the premises to the previous state
obciążyć kogoś kosztami	charge sb
zająć kaucję	retain/keep the deposit
dochodzić realizacji umowy na drodze sądowej	seek the performance hereof in court
dochodzić przed sądem	enforce sth in court
zostaje zawarta na czas nieokreślony	shall be valid until terminated
ulega rozwiązaniu z upływem x dni od dnia złożenia wypowiedzenia drugiej stronie	shall be terminable upon x days written notice served by either party
miesięczna stawka czynszu	monthly rent
odprowadzanie ścieków	channelling of sewage

7. Lease agreement

fee owner	właściciel
inclement weather	niepogoda
indemnification	zabezpieczenie przed odpowiedzialnością prawną, odszkodowanie, zabezpieczenie przed szkodą
types of estates (= consents to use): 1. fee simple – you can sell and inherit (here: fee owner); 2. fee tail – you cannot sell, you can inherit in the first line; 3. life estate – you cannot sell or inherit, you can stay for a lifetime; 4 estate pur autre vie – you can live and occupy as long as sb else is alive

8. Umowa o roboty budowlane

umowa o roboty budowlane	contract for construction services/construction contract
roboty budowlane	construction works
wykonanie robót	completion
końcowy odbiór robót	final acceptance
województwo i wojewoda	voivodship & voivod / province & province governor
powiat i starosta	district & district governor
gmina wiejska/miejska i wójt	rural/urban commune & head of commune
sołectwo i sołtys	village & head of village
zarząd powiatu	district board
zamawiający	principal
wykonawca	contractor/(here) constructor
specyfikacja istotnych warunków zamówienia	terms of reference
w wyniku wyboru oferty w trybie przetargu nieograniczonego	having awarded the contract under the open tendering procedure
przyjąć do realizacji zadanie	agree to perform the following services
wykonanie posadzki z tworzywa sztucznego i dywanowej	laying plastic and carpet flooring
starostwo powiatowe	district governor’s office
uproszczona dokumentacja projektowa	~ simplified design documentation
specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robot	specifications for project completion and acceptance
polskie normy budowlane	polish building standards
X przysługuje od Y wynagrodzenie za wykonany przedmiot umowy w wysokości	X agrees to pay Y and Y agrees to accept from X as full payment for said services the amount of
podatek VAT	VAT thereon
w terminie x dni od dnia podpisania umowy	within x days of conclusion hereof
wynagrodzenie ryczałtowe	lump sum payment
protokół odbioru końcowego	final acceptance report/(USA:) certificate
zgodny z obowiązującymi przepisami	as provided for by the law/as the law provides
przepisy bhp	occupational health and safety regulations
przekazać teren robót	deliver the construction site
przejąć protokolarnie teren budowy	take over the (construction) site upon signing the hand-over report
zabezpieczyć pod względem bhp	secure sth is in accordance with … regulations
miejsce wykonania robót	work site location
miejsce składowania materiałów	materials storage
wykonać siłami własnymi	complete by one’s own means/not subcontract
zakres rzeczowy robot	the works
roboty specjalistyczne, do których wykonania X nie ma przygotowania techniczno-organizacyjnego	specialised works requiring technical and organisational preparation/training which X lacks
ponosić solidarną odpowiedzialność	bear joint and several liability
w toku czynności odbioru	in the course of the final acceptance proceedings
stwierdzić wady	discover defects
usunąć wady	cure/remove/remedy defects
uniemożliwiać użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem	impair normal use
odstąpić od umowy	rescind/withdraw from the contract
zawiadomić o usunięciu wad	notify sb of the cure effected
X płaci Y kary umowne za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy z winy X 0,1% wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień zwłoki	X shall pay to Y for each day of delay 0.1% of gross remuneration as liquidated damages if through the fault of X, X delays in completion of the works
rękojmia	statutory warranty