European Union

European Union glossary

1. EU – structure & basic information

Treaty on European Union (TEU)	Traktat o Unii Europejskiej
High Contracting Parties	Wysokie Umawiające Się Strony
European communities	wspólnoty europejskie (nie: wspólnota)
consistency and solidarity	zgodność i solidarność
European Economic Community	Europejska Wspólnota Gospodarcza
European Atomic Energy Community	Europejska Wspólnota Energii Atomowej
Common Foreign and Security Policy	Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Police and Judicial Cooperation in Criminal Matters (previously: Cooperation in the fields of Justice and Home Affairs)	Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych (wcześniej: Współpraca w dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych)
community regime	system wspólnotowy
legal resource	środek prawny
acquis communautaire	acquis communautaire/dorobek wspólnotowy
Memeber States	państwa członkowskie (jednak małą literą)
intergovernmental cooperation	współpraca międzyrządowa
sui generis	szczególnego rodzaju
to remain in a state of development (in statu nascendi)	wciąż się rozwijać
constitutional treaty	traktat konstytucyjny
common provisions	postanowienia wspólne
three pillars	trzy filary
European Coal and Steel Community	Europejska Wspólnota Węgla i Stali
community law	prawo wspólnotowe
closer or enhanced cooperation	ściślejsza lub wzmocniona współpraca
lay down principles	ustanawiać zasady
single institutional framework	jednolite ramy instytucjonalne
fundamental rights	prawa podstawowe
sitting	posiedzenie
voting rights in the Council	prawa do głosowania w Radzie (nie: wyborcze)
unequivocal provision	jednoznaczny przepis
in principle	zasadniczo
as stipulated	jak postanowiono/zgodnie z
national identity/identities	tożsamość narodowa (nigdy l. mn.)
authentic languages	języki autentyczne
official languages	języki urzędowe
acceding/accession countries	kraje przystępujące
working/procedural languages	języki robocze
petition sb	złożyć petycję do kogoś
balanced development	zrównoważony rozwój (nie: równowaga rozwoju)
internal border	granica wewnętrzna
assert one’s identity	zaznaczyć swoją tożsamość
stipulate sth	określać/przewidywać (np. prawem)
to have bearing on sth	mieć wpływ na coś, mieć związek z
to call for sth	powoływać, wymagać, wnosić o
sweeping reforms	szeroko zakrojone reformy
strict measures	rygorystyczne środki
Charter of Fundamental Rights	Karta Praw Podstawowych

2. Test z wiedzy o UE

the Schengen agreements	układ z Schengen
hold the presidency of the Council	sprawować prezydencję w Radzie
Court of Auditors	Trybunał Obrachunkowy
Court of Justice	Trybunał Sprawiedliwości
college of Commissioners	kolegium Komisarzy
TACIS programme	program TACIS (Program Pomocy Szkoleniowej i Doradczej dla Byłych Republik Radzieckich i Mongolii)
EURYDICE programme (the Information Network on Education in Europe)	program EURYDICE
by universal suffrage	w wyborach powszechnych
European Central Bank (1998, hq Frankfurt)	Europejski Bank Centralny
European Monetary Institute	Europejski Instytut Walutowy
European Investment Bank	Europejski Bank Inwestycyjny
European Federal Bank	Europejski Bank Federalny
European System of Central Banks	Europejski System Banków Centralnych
the Organisation of African Unity	Organizacja Jedności Afrykańskiej
fluctuation band for European currencies	pasma wahań kursowych walut europejskich
OLAF – European Anti-Fraud Office	OLAF – Urząd ds. Zwalczania Korupcji
principle of subsidiarity	zasada subsydiarności/pomocniczości
power of codecision	procedura współdecydowania
Sakharov Prize for Freedom of Thought (1988)	Nagroda Sakharova na Rzecz Wolności Myśli
maladministration by institutions and bodies	nadużycia instytucji i organów
Sapard programme – Support for Pre-accession Measures for Agriculture and Rural Development	program Sapard – Instrument Wsparcia na Rzecz Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich
enhanced cooperation	wzmocniona współpraca
give discharge (to sb/sth) on implementation of the budget	udzielać absolutorium z wykonania budżetu
Convention on the Future of Europe	Konwent ws. Przyszłości Europy

3. European Monetary Union

wspólna waluta Unii Europejskiej	the single currency of the European Union
transakcje bezgotówkowe	non-cash transactions
spełnić niezbędne kryteria	fulfil the necessary criteria
stabilność walutowa	monetary stability
konwergencja gospodarcza	economic convergence
współpraca monetarna	monetary cooperation
Europejski System Walutowy (ESW)	the European monetary system (EMS)
zniesienie parytetu złota do dolara	the abolition of the fixed link between the dollar and the official price of gold
stałe kursy wymiany	fixed exchange rates
wprowadzić unię walutową	set up a monetary union
zmiany kursów pomiędzy walutami	exchange fluctuations between currencies
wspólna interwencja na rynkach walutowych	concerted intervention on currency markets
waluta rozliczeniowa zwana ECU	a reference currency called the ecu:
mechanizm wymiany walutowej	an exchange rate mechanism
kursy dwustronne mogły się wahać w granicach	bilateral exchange rates were allowed to fluctuate within a band of
mechanizm kredytowy	a credit mechanism
rezerwy we własnej walucie oraz w złocie	currency and gold reserves
wspólny fundusz	a joint fund
rozszerzyć margines wahań kursów walut	widen the bands
wysokie wahania kursów wymiany walut	wide fluctuations among currencies
konkurencyjna dewaluacja	competitive devaluation
unia gospodarcza i walutowa	economic and monetary union
całkowita swoboda kapitału w ramach UE	completely free movement of capital within the EU
zniesienie kontroli wymiany walutowej	abolition of exchange controls
zlikwidowanie różnic	removing inequalities
fundusze strukturalne	structural funds
zbliżenie gospodarek	economic convergence
wielostronna obserwacja polityki gospodarczej	multilateral surveillance of economic policies
prezesi banków centralnych	governors of the central banks
zasady ograniczające deficyt budżetów krajowych	rules to curb national budget deficits
polityka pieniężna	monetary policy
wycofane z obiegu	withdrawn from circulation
prawny środek płatniczy	legal tender
stabilność cen	price stability
stopa oprocentowania długoterminowego	long-term interest rate
margines wahań	margin of fluctuation
pakt stabilności i wzrostu	the Stability and Growth Pact
przyjąć euro	adopt the euro

4. Treaty on European Union

Official Journal	Dziennik Urzędowy
economic and social cohesion	spójność gospodarcza i społeczna
provisions amending sth	postanowienia zmieniające
treaty establish sth	traktat ustanawiający
sth shall be replaced	zmienia się
act within the limits of the powers	działać w ramach uprawnień
Economic and Social Committee	Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny
Committee of the Regions	Komitet Regionów

5. Law of the European Union and its sources

system of sources of law	system źródeł prawa
primary law	prawo pierwotne (traktaty)
revision treaty	traktat rewizyjny
accession treaty	traktat akcesyjny
rulings of the ECJ	orzeczenia ETS
secondary law	prawo pochodne
internal law	prawo wewnętrzne
secondary community law	pochodne prawo wspólnotowe
regulation	rozporządzenie
directive	dyrektywa
decision	decyzja
exert direct effect	wywierać skutek bezpośredni
domestic law	prawo krajowe
common strategy	wspólna strategia
joint action	wspólne działanie
common position	wspólne stanowisko
binding nature	wiążący charakter
framework decisions	decyzje ramowe
community method	metoda wspólnotowa
intergovernmental method	metoda międzyrządowa
be with the purview of sb	leżeć w czyichś kompetencjach
make regulation	wydać rozporządzenie
deliver opinion	wydać opinię
recommendations and opinions	zalecenia i opinie
principles and general guidelines	zasady i ogólne wytyczne
the approximation of laws	zbliżenie praw
streamlining and simplification	ujednolicenie i uproszczenie
legislative acts	akty legislacyjne
binding in its entirety upon	wiążący w całości wobec
result to be achieved	zamierzony skutek

6. European Court of Justice

interpretation and application	wykładnia i stosowanie
President	prezes
Advocate-General	rzecznik generalny
sit as a Grand Chamber	zasiadać jako wielka izba
application for annulment	wniosek/skarga o stwierdzenie nieważności
quash the law	uchylić/unieważnić prawo
failure to act	zaniechanie działania
failure to fulfil obligations	niewypełnienie zobowiązań
transpose a directive	dokonać transpozycji dyrektywy
reference for a preliminary ruling	wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
Court of First Instance	Sąd Pierwszej Instancji
action, application	skarga
claims of the applicant	żądania skarżącego/strony skarżącej
notice	komunikat
Court Registrar	sekretarz Trybunału
serve sth on sb	doręczyć coś komuś
lodge a defence	wnieść odpowiedź na skargę
Judge-Rapporteur	sędzia sprawozdawca
facts alleged	stan faktyczny
arguments advanced	przytoczone argumenty
deliberate	naradzać się
give, hand down, issue judgment	wydać, ogłosić, obwieścić wyrok
uphold the opinion	podtrzymywać opinię
be reached by majority	zapadać większością głosów
dissenting opinions	zdania odrębne
defendant	pozwany/strona pozwana
points of law	kwestie prawne

7. Akty prawne UE w wersji polskiej

Council Regulation/Decision [etc.] (EEC) No 123/88 of … 1988 on …	rozporządzenie/decyzja [itd.] (wielką tylko w tytule samego rozporządzenia, decyzji itd.) Rady (EWG) nr 123/88 z dnia … 1988 r. w sprawie
OJ No C 128, 9.6.1975, p. 11.	Dz. U. nr C 128 z 09.06.1975, str. 11. (przecinek tylko po dacie, kropka na końcu)
See page xx in this Official Journal	tłumaczyć jak wyżej
laying down detailed rules for the implementation	ustanawiające szczegółowe zasady w celu wykonania
laying down provisions for the implementation	ustanawiające przepisy w celu wykonania
Preamble	preambuła
Part	część (małą w tekście, wielką jako nagłówek, podobnie poniższe)
Title	tytuł
Chapter	rozdział
Section	sekcja
Article	artykuł
Paragraph	ustęp, akapit
Paragraph 2	ustęp 2 (kiedy pisane cyfrą, w prawie pierwotnym), ust. 2 (kiedy pisane cyfrą, w prawie pochodnym)
second paragraph	drugi akapit (kiedy pisane słownie)
Subparagraph	akapit, punkt (jeśli potem cyfra), litera (jeśli potem litera)
Indent	tiret (rodzaj nijaki – tiret pierwsze, itd.)
Annex	aneks (jeśli zmienia postanowienia i jest nowym, odrębnym dokumentem), załącznik (jeśli jest jeden załącznik do dokumentu, wówczas pisany wielką literą)
Article 2 (1) (read: article two paragraph one)	art. 2 ust. 1
Article  2 (a)	art. 2 lit. a)
Article 2a	art. 2a
Articles 2 to 4	art. 2-4
statement	oświadczenie (rodzaje aktów prawnych ↓)
declaration	deklaracja
action programme	program działania
protocol	protokół
resolution	rezolucja
conclusions	wnioski, konkluzje (te ostatnie tylko Rady Europejskiej)
communication (Mitteilung)	komunikat
notice (Bekanntmachung)	obwieszczenie
THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION Having regard to … …and in particular to Article x thereof… Having regard to … Whereas: The essential elements have been violated. … HAS DECIDED AS FOLLOWS: / HAS ADOPTED THE FOLLOWING THIS DIRECTIVE	RADA UNII EUROPEJSKIEJ uwzględniając … … w szczególności jej/jego art. x … uwzględniając … a także mając na uwadze, co następuje: naruszono elementy zasadnicze; … STANOWI CO NASĘPUJE: / PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ
shall enter into force on	wchodzi w życie z dniem
shall apply from	stosuje się od
with effect from	z mocą od
shall take effect on	staje się skuteczna od
applicable until the entry into force of…, but at the latest until …	jest stosowana do dnia wejścia w życie …, ale najpóźniej do …
shall expire on	wygasa z dniem
shall be repealed on	traci moc z dniem (np. rozporządzenie), uchyla się (np. art.)
shall cease to be applicable on	przestaje być stosowana z dniem
by … at the latest	najpóźniej do
Regulation … is hereby amended as follows:	W rozporządzeniu … wprowadza się następujące zmiany:
(1) In Article 3 (1) the terms “…” shall be deleted	1) w art. 3 ust. 1 skreśla się wyrazy „…”
the first subparagraph shall be replaced by the following:	akapit pierwszy otrzymuje brzmienie:
Decision … shall be amended in accordance with the following Articles	W decyzji wprowadza się zmiany, zgodnie z następującymi artykułami
Article 3 of … / the part of the phrase / second subparagraph shall be replaced by the following:	Art. 3 … / część zdania / akapit drugi otrzymuje brzmienie:
the phrase/word/term “…” shall be replaced by the following	wyrazy/wyraz „…” zastępuje się wyrazami/wyrazem
the date … shall be replaced by that of…	datę … zastępuje się datą …
The following Article shall be inserted in… “Article 10a ….”	W … dodaje się art. 10a w brzmieniu: „Artykuł 10a …”
The following paragraph shall be added to Article 25 of Regulation X “3. …”	W art. 25 rozporządzenia X dodaje się ust. 3 w brzmieniu: „3. …”
The second sentence of … shall be deleted.	W … skreśla się drugie zdanie.
The Annex shall become Annex 1 and the following point shall be added to paragraph 1:	Niniejszy załącznik otrzymuje oznaczenie 1, a w ust. 1 dodaje się pkt 1 w brzmieniu:
The former subparagraph (f) shall become (g).	Dawna lit. F) otrzymuje oznaczenie lit. G).
For the Council The President …………	W imieniu Rady ……………. Przewodniczący
period for transposition	termin transpozycji
admissibility	dopuszczalność
the substance of the case	istota sprawy (podtytuły i frazy w orzeczeniach ↓)
the background to the dispute	okoliczności powstania sporu
the second and third questions	pytania drugie i trzecie
facts of the cases before the national courts	okoliczności faktyczne spraw głównych
preliminary observations	uwagi wstępne
findings of the Court	ustalenia Trybunału
arguments of the parties	argumenty stron
on those grounds	na tej podstawie
costs	koszty
Under article 69 (2) of the Rules of Procedure, the unsuccessful party shall be ordered to pay the costs. The applicant has failed in its submissions.	Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu, kosztami zostaje obciążona strona przegrywająca. Wnioski skarżącego nie zostały uwzględnione.
THE COURT Hereby: 1) Dismisses the application as unfounded; 2) Orders the applicant to bear the costs.	TRYBUNAŁ oddalając wszelkie dalej idące lub przeciwne wnioski, orzeka: 1) Skarga zostaje oddalona jako bezzasadna; 2) Kosztami zostaje obciążony skarżący.